TÜYAP Kitap Fuarı her zaman bana tatlı sürprizler yaşatmıştır. Bu yıl da Nüvit Osmay’ın “İnsan Mühendisliği” adlı kitabını gördüm, ilgimi çekti, hemen satın aldım. Beni oldukça etkileyen bu kitabın içeriği bir başka yazının konusu. Bu harika kitabın içinde tavsiye edilen kitaplardan biri de Mahmut Makal’ın “Bizim Köy” adlı romanıydı.
Mahmut Makal bir Cumhuriyet Aydını. Köy Enstitüsü mezunu. “Bizim Köy” adlı romanını yazdığı zaman Enstitü’den mezun olmuş gencecik bir öğretmen, 18 yaşında. İdealleri olan, Atatürk İlkeleri’ne gönülden bağlı Cumhuriyet’in yeni nesil kuşağından pırıl pırıl bir örnek.
Roman piyasaya çıktığı zaman adeta bir deprem yaşatıyor. Anadolu’nun temiz, içlerin harika derelerin aktığı, insanların mutlulukla hayatlarını sürdürdükleri inancına adeta vurulan bir tokattır “Bizim Köy”. Kitap o kadar çok sansasyon ve tartışma yaratır ki, dönemin aydınları kendisini destekleyen yazılar yazarken, o bürokrasinin ve devletin yöneticilerinin hışmına uğrar. Defalarca soruşturma geçirir Makal. Oysa amacı gerçekleri, sadece gerçekleri paylaşarak, daha iyiyi bulma çabasıdır.
Köylünün koyu sefaletini anlatırken gayesi kimseyi rencide etmek ya da küçümsemek değildir. O yaşadığı yerin adeta fotoğrafını çekerek dikkatleri toplamak ve çözüm aramaktadır. Daha sonra o fotoğrafları Ara Güler çekecek, sefalet, yoksulluk tüm çıplaklığı ile görülecektir. Kitabın yeni baskısında bu fotoğraflar da yer almaktadır.
Makal’ın bu eserini övenlerin başında Yaşar Kemal vardır. Bir konuşmasında ”Kendimi Mahmut Makal dışında, romancı olan ilk Türk köy köylüsü olarak görüyorum” demiştir. Kimler yoktur ki onu destekleyen yazılar yazanlar arasında; Nazım Hikmet, Orhan Veli, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Abdi İpekçi, Aziz Nesin, Fahil Rıfkı Atay. Ve daha niceleri. Sadece ülkemizde tanınmaz Makal, başka dillere de çevrilir eseri.
Kitabın ilk adı “Bir Köy Öğretmeninin Notları” dır. Makal, “Bizim Köy” de abartısız betimlemeler ve eleştiriler yapar, zaman zaman iğneleyici örnekler de verir. İçinde bulunduğu topluluğun koyu cehaletine ve yobazlık ölçüsündeki tutumuna “kara kuvvetleri” adını verir. Bu dev kuvvetle mücadeleye kararlıdır, zaman zaman umutsuzluğa düşse de, isyan etse de mücadeleye devam eder.
Kitapta çarpıcı bölümler okuyanı şaşkına çevirir;
“Alfabede, Baba bana bal al, cümlesini okurken sordum; elli altı öğrenci içinde, yalnız bir tanesi bal görmüş. Gerisi bilmiyor. O çocuk da, başka köye gezmeye gittiğinde görmüş.”
“Yüreğimin bir köşesini de, bu düzen yakıyor. Bu işleri sen düzelteceksin. Köyü kalkındırmaya kendi evinden başla. Bunu da yapamazsan, ne anladım ben senin okumuşluğundan, diyorum kendi kendime.”
“Yaz aylarında ölen çocukların onda dokuzunun ishalden gittiği sonucuna vardım. Bir çocuk ishale tutuldu mu, umudu kesiyorlar ve gidiyor.”
“Şıh efendi ermiş kişi. Bugün bir dua etse, gökten nimet yağar diyorlar, öyle olduğu halde, neden yokluktan bir türlü kurtulamadıklarını hiç düşünmüyorlar.”
Kitap ekleriyle 166 sayfa. Literatür Yayıncılık’tan yayınlanmış. Yazarın 26 eseri daha var. Şu anda kitapçılarda Ağlatı, Anımsı Acımsı, Kara Sevda kitaplarına ulaşabilirsiniz.
Bu çok etkileyici kitabı okumanızı öneriyorum. Hâlâ değişmeyen bazı şeyler olduğunu hayretle okuyacaksınız.
Anıl Akın
