Nobel Edebiyat ödüllerinin geçen yıl ve bu yılki sahipleri belli oldu. 2018 yılında ortaya çıkan cinsel istismar skandalı nedeniyle verilmeyen edebiyat ödülü, Polonyalı yazar Olga Tokarczuk’a verildi. 2019 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi ise Avusturyalı yazar Peter Handke oldu.
İsveç Akademisi’nin “bir yaşam biçimi olarak sınırları aşmayı temsil eden ansiklopedik bir tutkunun eşlik ettiği anlatısal hayal gücü” nedeniyle ödüle hak ettiğine kanaat getirdiği, 57 yaşındaki Olga Tokarczuk, ülkesi Polonya’da çok satan bir yazar, tanınmış bir feminist aktivist ve muhalif. 2018’de edebiyat dalında, altıncı romanıyla Booker ödülünü kazandıktan sonra dünya çapında daha çok tanınmaya başlanmıştı.
“İnsanlık deneyiminin spesifikliği ve periferisini linguistik ustalığı ile keşfettiği” için ödüle hak kazandığı açıklanan 78 yaşındaki Avusturyalı romancı, oyun yazarı ve şair Peter Handke ise tartışmalı bir yazar. Ödülün ilan edilmesinin ardından Kosova Büyükelçisi bu kararın bir skandal niteliğinde ve utanç verici olduğunu açıkladı. Çünkü Handke, anne tarafından Sloven kökenlere sahip olduğu için midir bilinmez, “Sırp kasabı” olarak kötü bir şöhrete kavuşan Slobodan Milosevic’in sevenleri arasında ve onun 2006’da gerçekleşen cenazesine katılmakla kalmamış, hayranlık dolu bir konuşma da gerçekleştirmişti.
Olga Tokarczuk’un ödül alması alkışlanırken, Handke ve ödüllerin sahiplerini belirleyen İsveç Akademisi dünya çapında ciddi eleştiriler ve tepkiler almaya devam ediyor.
27 Kasım 1895’te imzaladığı vasiyetiyle mirasının büyük bölümünü Nobel Ödüllerinin kurulmasına vakfeden Alfred Nobel tarafından kurulan ödüller, edebiyat alanında 1901 yılından bu yana dağıtılıyor.
- 1901-2017 yılları arasında toplam 114 yazar, Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü.
- Bu yazarların yaş ortalaması ise 65.
- Bu güne kadar Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüş en genç yazar, 1907’de 41 yaşında iken aldığı ödülle Rudyard Kipling oldu.
- Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüş en yaşlı yazar ise 2007’de 88 yaşında iken ödül alan Doris Lessing.
- Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen ilk kadın yazar İsveçli edebiyatçı Selma Lagerlöf (1858-1940), ödülünü 1909’da aldı. Bu ödüle bugüne kadar 14 kadın yazar layık görüldü.
- Nobel Edebiyat Ödülü’nü reddedenler de oldu. Bunlar 1958’de ülkesi Sovyetler Birliği’nin itirazı üzerine ödülü reddetmek zorunda kalan Boris Pasternak ile tüm resmi ve kurumsal ödüllerin karşısında olan Jean Paul Sartre oldu. Sartre, ödüle 1964’te layık görülmüştü.
