Almanya…
Yıl 1888.
Aylardan Ağustos…
Sabaha karşı, kocası uyurken sessizce yataktan kalktı ve otomobille evden ayrıldı 39 yaşındaki Bertha… Yetkili makamlardan izin almadan, eşine haber vermeden, Mannheim’dan Pforzheim’a gitti. 105 kilometre katedip, akşama doğru Pforzheim’a varınca, çektiği telgrafla eşine başarılı sürüşü bildirdi. Sonra da farklı bir rotadan evine geri döndü.
Peki, Bertha kimdir? Bertha Benz Alman bir mucittir, 210 kilometrelik test sürüşüyle ilgi uyandırarak, otomobil çağını başlatmıştır, Karl Benz’in eşidir…
Bertha Benz, 1888 yılının o sabahında annesini ziyaret etmek bahanesiyle yola koyulduysa da, asıl amacı, icatlarının geleceği olduğunu göstermek ve fikirlerini pazarlama konusunda cesaretsiz olan eşini yüreklendirmekti. Müthiş bir mekanik bilgiye sahip olan ve eşi Karl Benz’e bu icat için finansal destek de veren Bertha, Karl’ın aksine, otomobilin dünyaya sunulmaya hazır olduğuna inandığı için test sürüşü yapmıştı o gün… Yolculuk esnasında, bir kadın tarafından sürülen aracı gören halk olumlu tepki vermemiş, aksine Bertha’yı cadı ilan edip, korkup kaçışmıştı.
Dünyanın ilk başarılı uzun mesafe sürüşünde otomobil kullanan ilk kişi ve dünyanın ilk kadın sürücüsü olan Bertha yolda çeşitli sorunlarla baş etmek durumunda kaldı. Örneğin, tahta frenler bozulmaya başlayınca, frenlere deri kaplatmak için bir ayakkabıcının önünde durdu ve dünyanın ilk fren balatası çifti burada yapılmış oldu; tıkanan karbüratörü şapkasının uzun iğnesiyle temizledi; jartiyerini yalıtım malzemesi olarak kullandı. Motoru soğutabilmek için her durduklarında hazneye su ekledi; Wiesloch’ta şehir eczanesine uğradı; Ligroin yakıtı aldı. O yıllarda benzin ve diğer yakıtlar sadece eczanelerde satılıyordu. Ve bu eczane böylece dünyanın ilk akaryakıt istasyonu olarak tarihe geçti. Sonra da, uzun bir süre araba yakıtları eczanelerden alındı..
Mercedes-Benz’i doğuracak şirketin kurucusu olan mühendis Karl Benz, ilk atsız arabasını 1885’te ortaya çıkarmıştı. 1888’de Bertha’nın kullandığı bu araç, yani dünyanın ilk patentli otomobili tasarlandığı zaman, Alman kralı da dahil olmak üzere, herkes, ’atlar varken kimse böyle bir aracı kullanmaz’ demiş. Kilise ise: ‘bu şeytani bir icat’ yorumunu yapmış. Biliyorsunuz otomobil kendi kendine hareket eden araç demektir. Grekçe ‘kendi’ anlamındaki autós ve Latince ‘hareket eden’ mobilissözcüklerinden oluşur.
Tarihin ilk otomobili hangisiydi? Bunu yanıtlamak elbette oldukça zor ama Benz’den önce sadece kısa mesafeli test sürüşlerinde makinistlerle birlikte kullanılan, başladığı yere geri dönen motorlu araçlar kullanılmıştı. Üç tekerlekli Benz Patent-Motorwagen 3, 1886’da ilk kez patent alınıp, 10 yılda 25 adet üretilip satıldığı ve çağımızdaki modeller gibi çalıştığı için motorla çalışan ilk benzinli otomobil olarak kabul ediliyor.
Dünyanın ilk test sürüşü esnasında yaşadığı tüm sıkıntıları rapor eden Bertha, araca bir vites daha takılmasını istedi, zira iki vitesi yetmemişti yokuşlarda… Tepelere tırmanmak için ek dişli eklenmesi, fren gücünü iyileştirmek için fren balataları gerekli olduğu da bu raporda yer alıyordu. Bertha, dolayısıyla, otomobil tasarımında, kablo yalıtımının ve bozulduğu zaman tahta frenleri desteklemesi için fren balatalarının da mucididir. Ama ne yazık ki, evli bir kadın o yıllarda icatları için patent alamıyor, mucit olarak adlandırılamıyordu.
Almanya’nın o bölgesinde, Bertha Benz’in test sürüşü yaptığı rota, üstünde Anı Rotası yazan tabelalarla gösterilir. 1988’den beri, her iki yılda bir, antika araçlar bu rotada anı sürüşü seremonisi gerçekleştirmektedir.
Eşinin kendisinden daha cesur olduğunu söyleyen Karl Benz anılarında şöyle yazar: ’Evliliğimle birlikte, küçük veya büyük her konuda ne istediğini bilen bir idealist bana katıldı… Küçük hayat gemisi batacakmış gibi göründüğünde yanımda sadece bir kişi kaldı. O karımdı. Cesurca ve kararlılıkla yeni umut yelkenlerini kurdu.’
Nevin Tali Ölçer
