Diyabet, pankreastan salgılanan insülin hormonunun az veya etkisiz olmasından kaynaklanarak tükettiğimiz yiyeceklerdeki glukozun hücre içerisine giremeyip kanda birikmesiyle açıklanabilen kronik bir hastalıktır. 14 Kasım Dünya Diyabet Gününe özel, İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesinden Uzm. Diyetisyen İrem Aksoy diyabetli hastalarının nasıl beslenmelerine dair altın değerinde bilgiler verdi.
En yaygın kronik hastalıklardan biri olan diyabeti basitçe anlamlandırmak gerekirse;
Kandaki şekerin yükselmesiyle buna bağlı komplikasyonların görülme durumudur. Diyabetten korunmak, diyabeti iyi yönetmek ve diyabete bağlı komplikasyonların gelişimini önlemek ve yavaşlatmak için beslenme tedavisi elzemdir. Uluslararası Diyabet Federasyonu verilerine göre Dünya çapında 537 milyon diyabetli bulunuyor. Diyabeti kontrol altına almak için bu hastalığı iyi tanımak ve sürdürülebilir halde yönetmek gereklidir. Diyabetliler için bireye özel hazırlanmış diyet programları ve yaşam tarzı değişikliği önerileri diyabet tedavisinin en temelidir.
Diyabette beslenme önerileri:
Yeterli ve dengeli beslenin;
Almanız gereken enerji ve besin ögelerini tamamlayacak nitelikte beslenme programı uygulayın. Öğünlerinizde her besin grubuna ait ürünlere yer verin.
Öğün vakitleri için rutin oluşturun;
Besinlerin içeriği kadar diyabetliler için tüketme zamanı da önemlidir. Beslenme programınızı kan şekeri dengenize uygun halde 3 ana ve 2-3 ara öğün şeklinde konumlandırarak yönetin. Uzun aralıklarla ve düzensiz halde öğünler yapılması hiper veya hipoglisemiyi tetikleyebilir.
Karbonhidratları tanıyın;
En önemli enerji kaynağıdır mutlaka beslenmenizde bulunmalıdır. Basit-rafine karbonhidratlar yerine kompleks karbonhidratları, posalı ürünleri beslenmenize dahil edin. Rafine un ve şeker içeren ürünlerin tüketimini sınırlayın. Örneğin; beyaz ekmek/un yerine tam buğday ürünleri, pirinç yerine bulgur, meyve suyu yerine meyvenin tamamının yenilmesi daha uygundur.
Meyve porsiyonlarına ve zamanlamasına dikkat edin;
Daha çok gün içinde meyve tüketmeye, meyve porsiyonlamasına ve beraberinde kan şekerinizi dengeli yükseltecek olan gıdalarla birlikte tüketmeye özen gösterin.
Beslenme düzeninizin ve vücut ağırlığı yönetiminizin farkında olun;
Sağlıklı vücut ağırlığını hedefleyin ve koruyun.
Tatlandırıcı ve diyet ürün adıyla bulunan ürünlerin kullanımına dikkat edin;
Tatlandırıcı veya diyet ürünlerinin de fazla kullanımının diyetinizi olumsuz etkileyebileceğini unutmayın.
Diyabette beslenme tedavisinin amacı;
- Kan şekeri, kan lipidleri ve kan basıncı düzeylerini referans değerler içerisinde tutarak diyabete bağlı akut ve kronik komplikasyonları önlemek,
- Tip-1 diyabetli çocukların büyüme ve gelişmelerine destek olmak,
- Diyabet yönetiminde farkındalık kazandırmaktır.
Alkol tüketimine dikkat!
Diyabet yönetiminde beslenme tedavisine ek olarak alkol tüketimi ve fiziksel aktivite de önemsenmelidir. Alkolün kan şekeri seviyelerine etkisi, alınan alkol miktarına ve alkolü yiyeceklerle birlikte özellikle karbonhidratlarla alma ilişkisine bağlıdır. Dolayısıyla düzensiz beslenen diyabetlilerin alkol tüketimi karbonhidrat alma düzeylerine ve kan şekeri seviyelerine bağlı olarak sınırlandırılmalıdır. Bir diğer önemli nokta ise fiziksel aktivite diyabetliler için tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır. Düzenli beslenen diyabetlilerin günlük rutinlerine egzersizi konumlandırmak, insülin duyarlılığını artırarak kan şekerinin normal seviyelere gerilemesine katkı sağlayabilir. Ancak yine de egzersiz programından sonra ortaya çıkabilecek komplikasyonlar dikkatlice değerlendirilmelidir.
Diyabetliler için beslenme tedavisi, diyabet yönetimi eğitimleri ve egzersiz planlamaları da tedavilerinin yapı taşlarındandır.
