“Yurttur yurdumuz
Bu gezegen evimiz
Sadece bir ömürlük kiracıyız
Korur her canlı yurdunu
Çünkü çatımız gökkubbemiz.
Hava ilk nefesimiz
Hava son nefesimiz
Hava ile can bulur
Hava ile can veririz.” *
Uyumsuz Defne Kaman. Zengin ve köklü bir ailenin kızı olan Defne, yeni dünya düzeninin bireysel nimetlerinden faydalanmak varken, dünyanın doğal kaynaklarının korunması meselesini kendine misyon edinmiş bir gazetecidir. Sadece bu nedenle, anne ve ablası tarafından daima ‘Uyumsuz’ bulunur. Su kitabından itibaren yazar Buket Uzuner’in titizlikle hazırladığı ‘Tabiat Dörtlemesi’nin, uzun zamandır merakla beklediğimiz üçüncü kitabı ‘Hava’ biz okuyucuları Kayseri ve Kapadokya’da ağırlıyor. Yine Kayseri ve çevresinin binlerce yıllık Anadolu tarihiyle dopdolu bir hikayeyle, şifacı Umay Nine, Sahaf Semahat yine Defne’nin yanında yeni maceralar yaşıyorlar. Hava kitabı, Toprak kitabında tanıştığımız yeni karakterler Karaca, Ertuğrul Amca ve Güneş Aytan’ı da daha yakından tanımamızı sağlıyor. Avukat Kumru ve kuzeni Şakir kitaptaki yeni karakterler. Sahaf Semahat’ın Semahat Kaman oluşunun derin hikayesi de kitapta yer alan ayrı bir detay.
Bir okuyucu olarak beğeniyle takip ettiğim dörtlemenin üçüncü kitabının bizi senelerce bekletmesinden endişelenmedim değil. Buket Uzuner devam edecek mi yoksa bu macera sona mı erdi diye düşünüp duruyordum. Yazar, ara ara sosyal medyadan gönlümüzü ferahlatan mesajlar vermiş olsa da kitabın bir an önce yayımlanması için sabırsızlanmıştım. Buket Uzuner, ülkemizin en çalışkan yazarlarındandır. İşini, ilham perisine bırakmıyor. Buket Uzuner kitaplarını okurken elinizde sadece edebi bir eser değil aynı zamanda, iyi bir matematiksel kurgusu olan ve neredeyse akademik düzeyde yapılmış konu araştırmaları yapan, kaynağından emin olmadığı hiçbir bilgiyi okuyucusuyla paylaşmayan bir yazarın eseriyle karşılaşıyorsunuz. Hele kitaplarının sonunda kitapla ilgili yaptığı çalışmaların detayı ve yararlandığı kaynakların paylaşımı ile okuyucusuna olan saygıyı ne kadar önemsediğini anlıyoruz. Buket Uzuner’in bir yazar olarak popülerlik veya çok satanlar listesinde yer alma kaygısı yok. Meselesi sadece iyi eser yazmak. Sorarım bir ömre en fazla ortalama üç bin kitap sığdırabilecek biz okurlar daha ne isteriz?
Su kitabındaki yunus, Toprak kitabındaki geyik ve Hava kitabında sembolü kartala bırakıyorlar. Anadolu’nun binlerce yıllık yaşanmışlığı, geleneği ve öz değerlerini hatırlatma görevi yine Umay Nine’nin engin bilgi birikimlerinden ve yaşanmışlıklarından söze dökülüyor. Buket Uzuner tabiat dörtlemesinde hem geleneği hem geleceği, hem de şimdiyi aynı anda yansıtıyor. Umay Nine’nin Ertuğrul Amca ile olan sevgililik ilişkisi, Karaca’nın her şeyi bilen ama kimsenin ne hissettiğiyle ilgilenmeyen hali, Güneş Aytan’ın terk ettiği sevgilisinin ardından yaşadığı üzüntü ve geleneksel yapıdaki erkeklerin aksine çuvaldızı kendine batırarak bunu alenen paylaşması da benim en dikkatimi çeken ve altını çizdiğim konular oldu. Aşk burukluğu ve yazdığı bir makalenin sonuçlarını yaşatan hayatın getirdikleriyle biraz daha içine kapanmış bir Defne, ne kadar zinde olsa da artık bedeninin yorulduğunu gözlemlediğimiz bir Umay Nine, diğer iki kitapta hayatı ve öncesi ile ilgili soru işaretleri bırakan Sahaf Semahat’ in hayatındaki derinlikler, bir okur olarak içimi burktu. Hava’yı büyük bir enerji ile yazacağım dedikten sonra başka bir eserine yapılan bence ‘büyük haksızlık’ nedeniyle bir süre içine kapandığını düşündüğüm yazar sanki kendinden bir şeyleri paylaşmıştı karakterlerde.
Günümüz dünya ve ülke iktidarlarının çevre ve genel politikalarına da yer verilen kitap, günümüz tarihine ara ara ince göndermeler yapıyor. Yarın öbür gün torunlarım bu kitabı eline alıp okursa şimdi de neler olduğunu kavrayabilecekler. Kavrayamayacakları bazı göndermelerde yok değil. Veya yurtdışındaki okurların pek anlayamayacağı sadece ülkemize has bir iki ince söylem detayı var elbet. Nükleer Enerji ve dünyadaki enerji ihtiyacı ve tüketiminin ilk insanlıktan bugüne çarpıcı bir özetiyle detaylanan kitapta özellikle nükleer enerji ve yenilebilir temiz enerji kavramları detaylandırılıyor.
Hava kitabı biz okurlara her ne olursa olsun ve her ne yaşanırsa yaşansın en zor anlarımızda sırtımıza elini koyanların ‘kan bağı’ değil ‘can bağı’ ile birbirlerine bağlı olduklarını hatırlatıyor. İnsanın başına her ne gelirse gelsin anı yaşamanın değerini, doğaya saygı, insana saygı, farklı fikirlere saygının değerini ve umudun hiç bitmemesi gereken bir kavram olduğunu söylemeyi ihmal etmiyor.
*Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları-Hava / Buket Uzuner/ Everest Yayınları / sayfa: 255
